Inhoud:
De tombe van Sint Petrus
Aflaat voor het project
Opvolgers
Inwijding Sint-Pietersbasiliek
Bevel van de Paus
De Tombe van Sint Petrus
In februari 313 vaardigde Constantijn de Grote het Edict van Milaan uit. In dit edict staat dat Romeinse burgers vrij zijn zelf hun religie te kiezen. Dit legaliseerde het Christendom. Constantijn was de eerste christelijke Romeinse keizer en hij beschouwde zich direct als de dertiende apostel.
Rond 326 stichtte Constantijn een basiliek op de tombe van Sint Petrus; dit is de oude Sint-Pietersbasiliek. Petrus was een van de twaalf apostelen van Jezus en wordt door de katholieken gezien als de eerste paus.
Het gebouw had een typische basilicavorm: een grote rechthoekige hal, waarbij het middenschip hoger was en waarbij één van de korte kanten een halfronde uitbouw had. Deze halfronde uitbouw noemt men ook wel de apsis.
Echter, de rijk van mozaïek voorziene basiliek ging steeds meer voorover hellen, omdat het gebouwd was op een moerassig gebied. In 1450 was de afwijking van de zijmuren al 2 meter.
Aflaat voor het project
Paus Nicolaas V het wilde gebouw door Bernardo Rossellino laten opknappen in 1452, maar dit ging om de een of andere reden niet door. In ieder geval niet meer tijdens zíjn pausschap.
In 1503 besloot Paus Julius II de basiliek met de grond gelijk te maken en er een nieuwe voor in de plaats te zetten. De financiering van dit reusachtig project zou tot stand komen door de verkoop van aflaten. Een aflaat is een tegen betaling verleende kwijtschelding van straffen voor begane zonden. Paus Julius II wees in 1506 Danato Bramante aan als hoofdarchitect. Bramantes ontwerp van de nieuwe, grote basiliek was gebaseerd op het Griekse kruis. Een Grieks kruis heeft een staander en een even lange dwarsbalk op de helft van de lengte van de staander. De bedoeling van de paus was dat de Sint-Pietersbasiliek alle gebouwen uit de Oudheid zou overtreffen. Ook moest er een grote koepel komen.
Opvolgers
De opvolger van Paus Julius II was Paus Leo X. Deze paus koos Rafaël Santi als opvolger van Bramante. Rafaël liet de door Bramante aangelegde funderingen slopen en begon opnieuw: het schip werd verlengd en het Latijnse kruis werd de grondvorm. Een Latijns kruis heeft een lange staander en een kortere dwarsbalk op ongeveer een kwart van de lengte van de staander. Enkele jaren later ontstond er onenigheid over de bouw. Er moest namelijk een keuze gemaakt worden tussen Centraalbouw, waarbij de inrichting van een gebouw sterk op het midden gericht, en langwerpige bouw. In 1520 overleed Rafaël.
Het werk lag een tijd stil en in 1539 werd Antonio de Sangallo de volgende bouwleider. Hij werkte onder Paus Paulus III. Sangallo ging voor het grootste gedeelte verder met het ontwerp van Rafaël.
In 1546 overleed Sangallo en Paus Paulus III stelde Michelangelo aan als nieuwe architect. Michelangelo was toen 71 jaar en werkte pro deo, wat betekent dat hij niet betaald werd voor zijn werk omdat hij het uit liefde voor God deed.
Michelangelo gebruikte echter de tekeningen van Bramante en bouwde de kerk in de vorm van een Grieks kruis. Hij liet de centrale steunberen en buitenmuren dikker maken, omdat de immens grote koepel anders niet gedragen zou kunnen worden. In 1564 stierf Michelangelo. De bouw van de Sint-Pietersbasiliek was erg ver gekomen en de onderbouw van het koepelgewelf (ook wel tamboer genaamd) was zo goed als af.
Na Michelangelo nam Giacomo della Porta de taken als hoofdarchitect op zich. Hij hield zich voor het grootste gedeelte aan de ideeën van Michelangelo. Hij gaf de Sint-Pietersbasiliek een dubbele koepel, met een binnen- en buitenkoepel. In 1602 stierf Della Porta.
Begin 1607 nam Carlo Maderno tijdens het pausschap van Paus Paulus V de bouw van de basiliek over. Geloof het of niet, maar deze man wilde de bouw weer op een ontwerp van een Latijns kruis baseren. Hij moest binnen tien jaar het schip verlengen. Hij moest voor de binnen- en buitengevels de ontwerpen van Michelangelo volgen. Sommige mensen vinden dat hij de voorgevel aanpaste tot een eentonig en vlak geheel, waardoor de koepel niet goed tot zijn recht komt.
Gianlorenzo Bernini was de laatste architect die aan de Sint-Pietersbasiliek sleutelde. Hij bracht de prachtige baldakijn boven het graf van Petrus, de Eerste der Apostelen, aan. Op dat punt snijden de assen van het midden- en dwarsschip elkaar. Ook ontwierp hij de Piazza San Pietro ofwel het Sint-Pietersplein evenals de zuilengalerij, die de moederlijke armen van de katholieke kerk symboliseren.
Inwijding Sint-Pietersbasiliek
De Sint-Pietersbasiliek is op 18 november 1626 officieel ingewijd tijdens het pausschap van Paus Urbanus VIII. Het is een belangrijke bedevaartsoord voor katholieken en geldt als de eerste van de zeven pelgrimskerken van Rome.
Bevel van de paus
Tot slot nog wat over de fonteinen en de obelisk op het Sint-Pietersplein. De rechterfontein is ontworpen door Maderno in 1613 en de linker in 1675 door Bernini.
De obelisk is door Domenica Fontana in 1586 verplaatst van links naast de St. Pietro naar het plein. Het kostte vijf maanden, 900 man, 70 paarden en 40 lieren om de operatie te volbrengen. De paus had bevolen, dat het op straffe des doods doodstil moest zijn bij het omhoogheffen van de obelisk. Toen echter bij het sjorren een touw dreigde te breken, riep een van de werkers (een matroos met ervaring) ‘Water op de touwen!’. Dit advies werd opgevolgd en zo werd voorkomen dat de obelisk omviel en in stukken brak. De matroos, die het bevel om geen geluid te maken van de paus had overtreden, belandde niet aan de galg, maar werd hartelijk bedankt.
Ter ere van hem, worden tot op heden op palmzondag uit zijn geboortestreek Genua de olijftakken gehaald ter versiering van het Vaticaan.
De obelisk is door Caligula in 39 n.Chr. meegenomen uit Egypte. Een stuk van het kruis waaraan, volgens zeggen, Christus is gestorven, is aangebracht in de top van het kruis op de obelisk.
Caligula plaatste de Obelisk op een renbaan op zijn circus, waar deze diende als draaipunt voor de strijdwagens. Dit was dezelfde renbaan waar Petrus later vermoord is. Petrus is rond 64 n.Chr. gestorven aan de kruisdood. Hij wilde niet op dezelfde wijze als Jezus sterven en verkoos daarom met zijn hoofd naar beneden aan het kruishout vastgespijkerd te worden.
Jef de Bruijn
