Ook al kun je je dromen niet herinneren, toch droomt iedereen. Iedere nacht zelfs zo’n anderhalf tot twee uur lang. Vooral tijdens de fase van de REM-slaap droom je meestal tussen de vijf en zeven verschillende dromen, waarvan de gemiddelde duur varieert tussen de vijf minuten en drie kwartier. Je bent, of je het nu herinnert of niet, bijna een maand per jaar in dromenland. Hoewel er veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan blijft de droomtoestand een schimmig gebied, vooral vanwege het persoonlijke en innerlijke karakter ervan.
De geschiedenis van de droom-uitleg
Dromen is een algemeen voorkomende menselijke activiteit en in vele culturen wordt er wel iets gedaan aan droom-uitleg. Bijvoorbeeld bij de Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners van Australië. Bij hen is de grens tussen de dagelijkse realiteit en dat wat zij “droomtijd” noemen erg vaag. Hun scheppings-mythen vonden plaats in droomtijd, maar ook hun voorouders leven er voort en kunnen daardoor via dromen contact hebben met de levenden. In droomtijd worden ook de tradities doorgegeven, waaronder praktische vaardigheden die nodig zijn om te overleven in de Australische woesternij. Deze kijk op de geestelijke droomwereld die achter de dagelijkse realiteit ligt, wordt al eeuwenlang van generatie op generatie doorgegeven. Hier in het Westen is dromen veel minder belangrijk en daardoor de aandacht voor dromen niet zo oud. Sigmund Freud, de uitvinder van de psychoanalyse, betrok dromen bij zijn werk. In zijn boek “Die Traumdeutung”, de droomduiding, uit 1900, noemde hij de droom-uitleg de koninklijke weg naar het onbewuste en de veiligste basis voor psychoanalyse. Omdat hij hoofdzakelijk neurotische vrouwen op zijn sofa had liggen, kwam hij al gauw tot de visie dat dromen compensaties, of bevrediging, van verdrongen complexen waren. Zijn leerling en latere collega Carl Jung, had een veel bredere kijk op dromen. Hij ging er evenals Freud vanuit dat dromen berichten zijn, die afkomstig zijn uit een bepaalde bron. Maar Jung wist niet zeker of die bron nu puur het onbewuste van de dromer zelf was. Na studie van de ervaringen met zijn patiënten, maar ook van de godsdienst-psychologie, de mythologie en mystieke geschriften, kwam hij tot de conclusie dat ze voor een deel uit het “collectieve onderbewuste” moesten komen. Hij merkte op dat in dromen heel vaak dezelfde thema’s voorkwamen, zelfs bij dromers uit verschillende culturen. Volgens Jung hebben wij via ons onderbewuste allemaal toegang tot dit collectief onderbewuste. Omdat de droom volgens hem voor een deel universeel is, maar tegelijkertijd deels persoonlijk, kun je de droom niet zomaar via een standaardlijst met betekenissen uitleggen. De therapeut, of droomduider, heeft de intuïtie van de dromer hard nodig om de onderliggende boodschap van de droom te kunnen ontraadselen.
Een andere, recente theorie van het dromen gaat uit de fysiologie van de hersenen. Deze theorie van de onderzoekers Hobson en McCarley wordt de “activatie-synthese”theorie genoemd. Zij merkten op dat tijdens de REM-fase van de slaap gebieden in de hersenen worden geactiveerd, die in de wakkere toestand slechts actief zijn als zij visuele indrukken krijgen. Omdat er tijdens je slaap geen indrukken binnenkomen, probeert je brein volgens deze onderzoekers van de chaotische visuele belevingen een samenhangend verhaal te maken. Deze theorie verklaart wel waarom dromen soms bizar kunnen zijn, maar gaat voorbij aan het bestaan van verschillende soorten dromen, waaronder heel realistische en voorspellende.
Soorten dromen
Hoewel er verschillende karakteristieken in dromen te onderscheiden zijn, kun je een bepaalde droom soms wel, maar vaak ook helemaal niet in een hokje stoppen. De droom kan met andere woorden elementen van verschillende soorten bevatten, maar deze indeling kan je wel helpen om de functie en het belang van een specifieke droom wat duidelijker te krijgen.
De “huis-, tuin- en keukendromen” zijn de alledaagse dromen, die dienen om de gewone indrukken van de voorbije dag te ordenen in je hersenen, de zogenaamde dagresten. Iets belangwekkender kunnen verwerkingsdromen zijn, waarin je gevoelens of een emotioneel conflict of iets dergelijks verwerkt. Deze dromen kunnen kunnen variëren van bijna alledaags tot iets ingrijpendere zaken. Ook een nachtmerrie, een angstdroom, kan deze functie hebben. Een nachtmerrie kan je bewust maken van een al dan niet slepend conflict in je leven, waar je misschien maatregelen tegen moet nemen of op een andere manier mee moet om zien te gaan.
Interessanter wordt het met dromen, die min of meer helderziende zijn. In deze dromen komt de een of andere vorm van buitenzintuigelijke waarneming voor. Je kunt bijvoorbeeld in zo’n droom telepathisch contact hebben met anderen of dromen over een situatie die zich in de toekomst af gaat spelen. Meestal zijn dit heldere dromen, die een zodanige indruk achterlaten dat je ze niet vergeet. Als het een waarschuwingsdroom was, dan zul je je hem zeker kunnen herinneren op het moment dat de situatie zich in het dagelijkse leven voordoet. Dat kan bijvoorbeeld een gevaarlijke verkeerssituatie zijn, of dat je op moet passen voor een bepaald persoon. Het kan om een kwestie van “leven en dood” gaan, maar even goed over gewone alledaagse dingen.
Er zijn ook waarschuwingsdromen te onderscheiden, waarin je wordt gewaarschuwd voor de consequenties van je eigen daden. Misschien moet je nog eens goed overwegen om een bepaalde beslissing te nemen of actie te ondernemen.
Een andere interessante soort dromen zijn de zogenaamde lucide dromen. Dit zijn dromen waarin je je bewust bent van het feit dat je droomt. Als je dit regelmatig overkomt, dan kun je zelfs een tweede stap maken en je niet alleen je droomtoestand bewust worden, maar ook nog eens de gebeurtenissen en verschijnselen in de droom sturen.
Ook interessant, en misschien wel de allerbelangrijkste voor je, zijn de dromen die door Carl Jung “archetypische dromen” werden genoemd. Je zult ze krijgen op beslissende momenten in je leven of in perioden waarin je groeit of een verandering meemaakt. Als je een grote beslissing moet nemen, die de rest van je leven beïnvloedt, kun je deze boodschappen uit je onderbewuste ontvangen. De kunst is dan om de symbolen goed te interpreteren.
Er zijn verschillende manieren om serieus met je dromen aan de slag te gaan. Je hoeft er niet direct voor op de sofa bij een therapeut, maar erover praten met een vriend of vriendin kan heel verhelderend werken. Ook dromen opschrijven en samenvatten kan je in de loop der tijd meer inzicht geven in de boodschappen die er achter je dromen schuilen. Heb je moeite met het herinneren van dromen, dan helpt het als je je voor het slapen gaat voorneemt om er een te herinneren bij het wakker worden. Als dat een aantal nachten goed gaat, kun je dit voornemen uitbreiden tot meerdere dromen. Pen en papier op je nachtkastje en direct opschrijven is een beproefde methode om dromen niet kwijt te raken.
