Onlangs lazen we in de krant dat er een streamingsdienst voor boeken komt. De kans dat het een succes wordt lijkt mij niet groot. Een e-boek is niet te vergelijken met een muziekstuk dat je meerdere keren afspeelt of een film die je anders zou huren. Bovendien zou de ervaring met Spotify er op wijzen dat de te incasseren bedragen aan auteursrechten nogal tegen vallen.
Maar je moet wel iets in deze tijd van e-readers, tablets en illegale downloads. Daarom stel ik voor de e-boeken goedkoop te maken. Een prijs van maximaal € 6,– had ik zo gedacht. Dat helpt pas tegen het illegaal downloaden, wat nog helemaal niet zo makkelijk gaat. Een paar duizend boeken vinden is geen probleem maar ben je op zoek naar een bepaald boek dan wordt het lastig.
Je zoekt de torrent en komt terecht bij obscure aanbieders die je 06 nummer willen zodat ze je onbedoeld een abonnement op sms-dienst kunnen aansmeren en je als bedrieger bedrogen wordt. Er poppen allerlei seks en goksites op en de kans is groot dat je per ongeluk iets aanklikt en verdwaalt in de vele websites die je niet wilde. Heb je uiteindelijk een geschikte torrent gevonden dan is er ondertussen een andere standaardzoekmachine op je computer ingesteld en zijn er ongevraagd allerlei werkbalken geïnstalleerd.
Misschien ook wel een virus, maar dat merk je pas later. Voor het downloaden worden er meerdere programma’s aangeboden die meestal niet doen wat je hoopte. Als je tenslotte de gezocht torrent aan het downloaden bent dan wordt deze tegelijkertijd geupload zodat je niet alleen een dief bent die de software steelt maar ook nog eens in juridische zin strafbaar. Waarvan je je nog eens extra bewust wordt als je de computer de hele nacht aan moet laten staan vanwege een gebrek aan seeders.
Je zou je al die moeite graag besparen als je het boek legaal kon kopen voor de prijs van een belegd broodje. Over die prijzen is al veel te doen geweest en uitgevers verdedigen steeds de hoge prijs maar ik zie nog steeds niet in waarom een e-boek niet voor 6 euro’s verkocht kan worden. Boeken zonder auteursrechten kunnen zelfs gratis worden verspreid. Drie euro voor de schrijver en 3 voor de handel dat lijkt mij genoeg.
Wat natuurlijk niet lukt als je tegelijkertijd een papieren boek uitgeeft en de kosten daarvan in het e-boek doorberekent. Want een e-boek is heel iets anders dan een papieren boek. De schrijver maakt het boek grotendeels zelf als hij een tekstbestand aanlevert. Een beetje converteren, een mooie foto erbij gezocht, beveiliging er op en dan heb je het met de productie van het boek wel zo ongeveer gehad.
Allerlei kosten verdwijnen. Geen duur materiaal, geen drukker, geen voorraden, geen fysieke etalages, winkels en opslagruimten en geen duur transport. Er zal nog wel een uitgever aan te pas komen maar dan een die nog nauwelijks te vergelijken is met de uitgever van papieren boeken. De redactie kan tot een minimum beperkt blijven want de uitgever loopt geen risico met een e-boek dat niet goed verkocht wordt.
Het werk van de uitgever en de verkoper zal ingrijpend veranderen en ik verwacht dat het in één hand komt. Voor zover er nog een detailhandel nodig is, zal deze bestaan uit webwinkels die buiten het zicht van de klant ook allerlei andere producten verkopen. De verkoop van e-boeken kan geautomatiseerd worden en kost daarom weinig. Er valt niets in te pakken en te verzenden; alleen maar laten betalen en downloaden.
De meeste uitgevers en boekhandels gaan verdwijnen en daarom is te verwachten dat deze het e-boek als een bedreiging zien en de ontwikkeling ervan zullen tegenwerken. Schrijvers kunnen er uiteindelijk alleen maar beter van worden. Met het e-boek komen zij dichter bij de consument te staan. Allerlei tussenpersonen die aan hun werk moeten verdienen vallen weg zodat er meer voor hen overblijft. Met gevolg dat er beter van “de pen” te leven valt.
Er komen wel meer schrijvers omdat drempels om te publiceren lager worden. Maar er gaan ook meer boeken verkocht worden. Aannemende dat mensen altijd wel zullen blijven lezen en er altijd wel geschreven zal worden. Vanwege de lage prijs zullen mensen makkelijk tot een aankoop van een e-boek overgaan. Bovendien worden we steeds rijker worden en krijgen we steeds meer vrije tijd.
Vaak wordt gesproken over een te verwachten verschraling van het aanbod. Er zou teveel van het zelfde en van slechte kwaliteit op de markt komen. Dat vind ik echt onzin. Net al in de muziek en de beeldende kunsten zijn er schrijvers met uitzonderlijke talenten. Zij zullen ook zonder de hulp van uitgevers wel door het publiek herkend worden en het kan hun alleen maar helpen als er geen grote drempels zijn voor het betreden van de markt.
De geschiedenis heeft bewezen dat de kunsten tot bloei kwamen in tijden van grote rijkdom waarin kunstenaars volop in de gelegenheid waren te werken en hun werken te tonen. Voor de literatuur kan de technologie met de e-boeken alleen maar aan een dergelijke ontwikkeling bijdragen. De mogelijkheden voor schrijvers nemen toe. Het geschrevene blijft wel; alleen de verpakking verandert.
Het gedrukte boek zal verdwijnen. Behalve dan enkele voor de verzamelaars. Van die fraaie gebonden speciale uitgaven met goud op snee en met mooie plaatjes. Ook de boekhandel zoals we die nu nog kennen zal verdwijnen. Jammer natuurlijk, want het was heerlijk snuffelen in een goede boekwinkel. Maar op internet kun je ook snuffelen en daar valt meer te vinden dan in de meest uitgebreide boekhandel.
Voor echte liefhebbers van lezen is het verdwijnen van het papieren boek geen verlies. Zij hoeven het boek niet te voelen en te ruiken. Het maakt hun niet uit of het geschrevene op een e-reader, een kleitablet, perkament of van dat prachtige dundrukpapier staat. Het gaat ze om de inhoud, het geestesproduct van de schrijver en zij zullen altijd wel iets van hun gading blijven vinden.
