Gothic: mysterie, romantiek en een vleugje horror

0
902
blog placeholder

Al eeuwen lang worden mensen
gefascineerd door de duistere kanten van het leven. De Gothic novel, gotische roman,
ontleent haar griezelige sfeer aan Middeleeuwse gebouwen en
taferelen, waarin de personages te maken krijgen met allerlei
mysterieuze verschijnselen en angstaanjagende wezens. In onze tijd
blijft die fascinatie niet beperkt tot boeken, maar heeft zich
uitgebreid tot film, muziek, mode en lifestyle.

De herkomst van de Gotiek
De Goten waren een van de Germaanse
stammen die er in de vierde eeuw voor zorgden dat het Romeinse Rijk
instortte. In de loop van de Middeleeuwen ontwikkelden zij hun eigen,
stadse cultuur met een typische bouwstijl, die vooral werd gebruikt
voor kastelen en religieuze gebouwen. De schitterende Gotische
kathedralen
werden aanvankelijk vooral in de omgeving van Parijs
gebouwd, maar later breidde de stijl zich uit tot een groot deel van
West-Europa. Later werden de Goten als volk door niet al te
nauwkeurige Britse historici gelijkgesteld aan Germanen. Hierdoor
werden ook de Angelsaksen die zich in de Middeleeuwen in
Groot-Brittannië gevestigd hadden “Goten” genoemd, hoewel zij
tot een andere Germaanse stam behoorden. Vervolgens werden zij een
symbool voor een wild, edel en vrijheidslievend volk dat zich
verzette tegen indringers en autoriteit. Behalve in de politiek uitte
de Engelse waardering voor de Goten zich vooral in de architectuur.
In de achttiende eeuw lieten veel Engelse rijken Gotische gebouwen
bouwen met bijbehorende landschappen. Er werden Middeleeuwse kastelen
en abdijen nagebouwd, maar ook deinsde men niet terug om ruïnes te
bouwen, gegarneerd met dode bomen.

Gothic novels
Tegen de achtergrond van deze mode
ontstond in de tweede helft van de achttiende eeuw de Gothic novel
als literair genre. De verhalen werden “Gothic” genoemd omdat ze
zich afspeelden in duistere, Middeleeuwse kastelen, waarin de
lotgevallen van de personages bepaald werden door het
bovennatuurlijke. De eerste Gothic novel werd in 1764 geschreven door
de Engelse auteur Horace Walpole. De titel was “The Castle of
Otranto: A Gothic Story”. Hiermee was de toon van het genre gezet,
en een paar jaar volgde Clara Reeve met “The Champion of Virtue: A
Gothic Story”. De schrijvers lijken geïnspireerd te zijn door de
beeldende kunstenaars als William Blake en Francisco Goya, die in hun
werk ruim baan gaven aan de verbeelding, demonen en angsten als
onvermijdelijke tegenhanger van het rationele. Ook de zestiende
eeuwse teksten van Shakespeare worden wel gezien als voorlopers van
de Gothic novel. Het is overigens opvallend dat veel van de
schrijvers van de Gothic novels vrouwen waren, veel meer dan in
andere literaire genres. Hoe dan ook, de Gothic novel werd razend
populair en bleef dat tot in de negentiende eeuw. Klassiekers als
Mary Shelley’s “Frankenstein”, Bram Stoker’s “Dracula” en de
vele griezelverhalen van Edgar Allan Poe blijven nog tot in onze tijd
tot de verbeelding spreken.
De twintigste eeuw bracht nieuwe
mogelijkheden voor de Gothic novel. Toen de film was uitgevonden,
duurde het niet lang voordat de klassiekers werden verfilmd. De roman
“Frankenstein” werd al in 1910 verfilmd en “Dracula” met de
onnavolgbare Bela Lugosi in de hoofdrol in 1931. Later, in de jaren
zestig, werd het genre al even populair op televisieseries. Denk
daarbij aan series als “The Munsters” en “The Addams Family”.
Enkele tientallen jaren later volgden series als “The X-Files” en
David Lynch’s soap noir “Twin Peaks”.

Gothic muziek
Het Gotische sfeertje liet in de
twintigste eeuw ook de muziek niet onberoerd. Al in de zestiger jaren
waren er voorlopers van het Gothic genre in de muziek, zoals Black
Sabbath, Alice Cooper en Nico. Maar de doorbraak kwam pas echt aan
het eind van de jaren zeventig als een positief, romantisch en
filosofisch alternatief voor de Punk. Met bands als Joy Division, The
Cure, The Cult, Bauhaus, the Sisters of Mercy, Christian Death en
Fields of the Nephilim ontstond een zelfstandig muziekgenre, waarvan
de aanhangers zich onderscheidden met passende zwarte kleding en
make-up. Destijds werd deze soort muzieksoort “New Wave” genoemd,
maar de duistere, onheilspellende klanken en dito teksten waren
onmiskenbaar Gothic. Zo wordt het tegenwoordig dan ook genoemd,
waarbij zelfs sprake is van een opleving in de vorm van een “tweede
golf” rond het jaar 2000. Van Middeleeuwse kastelen en spannende
spookverhalen naar mysterieuze films en onheilszwangere muziek, de
mens is al eeuwenlang in de ban van het duistere, het verborgene.
Welke vorm Gothic ook aan zal nemen in de toekomst, het verleden
staat in ieder geval als een (spook)huis.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here