Het ministerielandschap van Nederland

0
1427
blog placeholder

Het uitvoeren van de politieke plannen in Nederland wordt verricht door de ministeries. Overigens niet alleen in Nederland is dit systeem van ministeries in gebruik, zo’n beetje ieder land ter wereld werkt met ministeries en ambtenaren. De landen die dat niet doen zijn of te klein of noemen het alleen maar anders. Zo heten ministeries in het Engels sprekende deel van de wereld bijvoorbeeld department. Dan heb je bijvoorbeeld in de Verenigde Staten The State Department ons ministerie van Buitenlandse zaken of the Department of the Interior ons ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gecombineerd met wat Verkeer en Waterstaat en Economische zaken. In het Verenigde Koninkrijk heet buitenlandse zaken bijvoorbeeld The Foreign and Commenwealth Office en Financiële zaken heet Her Majesty’s Treasury. 

De ministeries die Nederland nu alweer een aantal jaren kent zijn:

1.
Algemene zaken:
Je zou het ook het bureau van de Minister-president kunnen noemen, het is namelijk het kleinste ministerie.

2.
Financiële zaken:
Deze ambtenaren zorgen ervoor dat de overheid zijn geld krijgt. In het bedrijfsleven zou het de afdeling debiteuren heten.

3.
Defensie:
Dit is het ministerie dat de drie krijgsmacht onderdelen omvat, plus natuurlijk alles wat nodig is om die krijgsmacht te laten doen wat de politiek wil en nodig vindt.

4.
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit:
De ambtenaren van dit ministerie zorgen ervoor dat de agrarische sector en voor het gemak kun je daar ook de visserij toe rekenen, een stem heeft binnen de overheid.

5.
Sociale zaken en Werkgelegenheid:
Dit ministerie zorgt ervoor dat de arbeidsmarkt enigzins eerlijk is.

6.
Justitie:
De mannen en vrouwen die zorgen dat de wetgeving onleesbaar is. Maar ze beheren ook bijvoorbeeld de penitentiaire inrichtingen en betalen de salarissen van officieren van justitie en rechters.

7.
Binnenlandse zaken en Koninkrijks realties:
De werkgever van alle ambtenaren van Nederland. Maar ook het ministerie dat voor veiligheid moet zorgen in Nederland.

8.
Buitenlandse zaken:
De beheerder van onze relaties met het buitenland. Dat gaat in de vorm van ambassadeurs en ambassades of consuls.

9.
Onderwijs en Wetenschappen:
Het ministerie dat er een beetje een zooitje van heeft gemaakt in het onderwijs, door vooral management theorie toe te passen op een systeem dat mensen voorbereid op deelname aan de maatschappij.

10.
Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer:
Een lange naam voor een stel ambtenaren die alles te maken hebben met de indeling van de woonruimte van Nederland.

11.
Verkeer en Waterstaat:
Het ministerie dat ervoor zorgt dat onze auto- en vaarwegen en de bescherming tegen het water op orde zijn.

12.
Economische zaken:
Alles wat met de ontwikkeling van de economie te maken heeft, zowel in binnen- en buitenland.

13.
Volksgezondheid, Welzijn en Sport:
Deze ambtenaren zorgen voor de uitvoering van het beleid rond onze gezondheid. Dus wat kost de ziektekostenverzekering en hoeveel mag een arts verdienen.

Samenwerking

Je zou verwachten dat Ministeries samenwerken, het gaat er tenslotte om zo goed mogelijk het beleid van de politiek en de wensen van alle Nederlanders te realiseren. Helaas is dat een illusie. Zo kennen we bijvoorbeeld een verplichte samenwerking tussen Justitie en Binnenlandse zaken. Justitie is namelijk verantwoordelijk voor het opsluiten van criminelen en Binnenlandse zaken voor het vangen van die op te sluiten criminelen. Deze scheiding van machten heeft te maken met het voorkomen van machtsmisbruik, een idee van Charles Montesquieu. De minister die zowel het opsporingsapparaat aanstuurt als het deel van de overheid die de vervolging en opsluiting regelt, zou teveel macht hebben. Dat zou kunnen leiden tot een situatie waarbij opsporing belangrijker wordt dan vervolging of juist andersom.

Maar ook andere ministeries moeten bijvoorbeeld samenwerken. Sociale zaken en werkgelegenheid (SzW) moet bijvoorbeeld samenwerken met Economische zaken omdat werknemers en werkgevers van elkaar afhankelijk zijn.

Hoe moeilijk die samenwerking is is te zien aan het feit dat de ministeries van SzW en Justitie van invloed zijn op elkaars begroting. Veel werklozen die een uitkering hebben, betekent dat je minder criminelen hebt die opgesloten moeten worden. Veel criminelen die opgesloten moeten worden, worden uiteindelijk vaak na hun vrijlating uitkeringstrekkers omdat ze met hun criminele verleden moeilijk aan werk kunnen komen. Je zou dan verwachten dat het ministerie van SzW zou proberen om zoveel mogelijk mensen uit de gevangenis te houden door ze een uitkering te geven. Iemand opsluiten kost tenslotte veel meer dan een uitkering betalen, ongeveer vijfenzestigduizend Euro (€65.000) per jaar tegen maximaal vijftienduizend Euro. Maar wat zie je juist gebeuren. Ambtenaren gaan opzoek naar manieren om de begroting van hun ministerie sluitend te krijgen, zonder te kijken naar wat de gevolgen daarvan zijn voor andere ministeries. Dus graag besparen op uitkeringstrekkers, die daardoor misschien op het idee komen om te gaan stelen. Het gevolg is waarschijnlijk meer criminelen die opgespoord, vervolgd en opgesloten moeten worden. Maar geen afname van het aantal uitkeringstrekkers, omdat de familie van de crimineel nu een uitkering moet aanvragen.

Zolang we van ministeries alleen maar eisen om naar hun eigen portemonnee te kijken en niet naar de portemonnee van de overheid in zijn geheel, dan zul je nooit uitkomen op een overheid die bespaart.

Want de begroting van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wordt direct beïnvloed door het aantal hoger opgeleiden in Nederland, dus de kwaliteit van het onderwijs dat door het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen wordt gerealiseerd.

Misschien wordt het dan ook wel tijd voor een begroting waarin de verbanden tussen de ministeries helderder worden gedefinieerd. Maar ook een afreken systeem tussen ministeries. Als de kwaliteit van het onderwijs toeneemt, waardoor VWS minder geld hoeft uit te geven, gaat dat geldt naar O&W. Meer uitkeringstrekkers die een baan vinden, waardoor er minder criminelen komen. Het geldt dat Justitie daardoor bespaard gaat naar SzW, zodat de ontslagen ambtenaren van het openbaar ministerie en de gevangenisbewaarders een hogere uitkering kunnen krijgen. Een weg aanleggen door een natuurgebied. De extra kosten die Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) moet maken worden betaald door Verkeer en Waterstaat (V&W). Misschien dat ministers en hoge ambtenaren dan twee keer nadenken voordat ze voor hun eigen belang en toekomstig gewin gaan.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here