In de rouw vóór het overlijden

0
1168
blog placeholder

Mijn vader had kanker. Hij heeft na de diagnose nog een tijd normaal kunnen leven, maar op een gegeven moment begon het opeens hard achteruit te gaan.Zijn kinderen kwamen om hem nog een keer te zien. Op dat moment was hij nog aanspreekbaar, maar wel héél, héél moe. Hij liep nog wat, in de tuin, van de bank naar de eettafel, naar het toilet. Boven in de slaapkamer liggen ging niet meer, hij kon de trap niet meer opkomen.

Toen kwam er een hoog bed. Vanaf dat moment ging hij fluisteren en kreeg hij steeds meer last van geluiden. Bezoek was eigenlijk niet meer zo welkom, hij vond het praten en luisteren te vermoeiend. Hij kon nog nét, met hulp, naar het toilet. Zijn eetlust liet het steeds meer afweten, zijn maag kon het voedsel slecht verdragen.

Op het moment dat hij niet meer overeind kon komen en er wegwerpluiers moesten worden gekocht om hem in bed te verschonen, gaf mijn vader aan dat het voor hem niet meer hoefde. De arts had ons eerder al uitgelegd welke hulp er in de terminale fase mogelijk is om de patiënt onnodig lijden te besparen.

Er wordt dan een mengsel toegediend van morfine en slaapmiddel, zodat iemand steeds in slaap is en zijn ongemak en pijn niet meer bewust ervaart. In deze fase eet en drinkt de patiënt niet meer. Het gevolg hiervan is dat hij/zij snel overlijdt. Op die manier kan je iemand een langere lijdensweg besparen.

Voor ons gezin kwam de beslissing van mijn vader dat hij niet meer verder wilde erg plotseling. Ook de directe toestemming van de arts was onverwacht. Eigenlijk moesten we van het ene op het andere moment omschakelen van de gedachte dat het nog weken kon duren naar afscheid nemen op het volgende moment. Mijn vader wilde zo snel mogelijk beginnen met de slaapmiddel/morfinemix. Het meisje van de thuiszorg vroeg aan mijn moeder: “wilt U nog wat zeggen?”. Toen was dat laatste moment waarop het nog had gekund, alweer voorbij.

Nu gaat het met palliatieve sedatie, ookwel terminale sedatie genoemd, niet om euthanasie, maar het resultaat is toch vrijwel hetzelfde. Direkt nadat ermee begonnen wordt, is iemand ver weg en communicatie met hem of haar is niet meer mogelijk.

De abrupte mentale omschakeling die van ons werd gevraagd, had misschien deels voorkomen kunnen worden als het eerder tot ons doorgedrongen was dat mijn vader zijn situatie als ondraaglijk ervoer, zelfs al had hij geen pijn. Hij voelde zich doodziek en doodmoe en kon niets meer. Iedere patiënt reageert ook anders op zijn ziekte.

Voor mijn vader leek afscheid nemen op het laatste moment niet zo nodig. Als hij nog wat zei, dan ging dat over gewone dagelijkse dingen die hem toch nog bezig bleven houden. Mijn vader praatte nooit veel (over zijn gevoelens al helemaal niet) en het medicijngebruik zal niet hebben bijgedragen tot helderheid van geest. Op die manier werd het beginnen met de slaapcocktail bijna een alledaagse, banale kwestie.

Vóórdat wordt overgegaan tot het toedienen ervan (iets dat toch definitief is, want eenmaal eraan begonnen kun je niet meer ophouden) moet de familie héél even de tijd krijgen om aan het idee te wennen. Men moet heel even de gelegenheid krijgen om te beseffen dat hier een overgang ligt. Ook al wordt er geen afscheid genomen van de zieke zelf met woorden, dan nog kan een familielid dat mentaal doen door zich in te stellen op wat komen gaat. Bij mijn vader was dat erg moeilijk, het ging allemaal te snel.

De arts had eerder aangegeven dat mijn vader vermoedelijk nog tussen een week en twee weken te leven zou hebben, nadat de palliatieve sedatie begonnen was. In werkelijkheid overleed hij diezelfde nacht al. Ook dat plotselinge overlijden, voor zover je van “plotseling” kunt spreken bij een terminale patiënt, kan het einde extra moeilijk maken voor de familie, die zich mentaal op langer voorbereidde.

Aandachtspunten bij terminale sedatie

Samenvattend vind ik dat palliatieve of terminale sedatie genoeg op euthanasie lijkt om meer aandacht te besteden aan stervensbegeleiding, meestal niet van de patiënt zelf die naar het einde verlangt, maar van familieleden.  Zij maken een abrupte overgang mee van aanwezig-zijn van de zieke naar afwezig-zijn, hoewel de patiënt nog doorgaat met ademen. Omdat het ook duidelijk is dat morfinegebruik kan leiden tot een versnelde dood, zelfs zonder dat daar “versterving” door niet meer drinken voor nodig is, moet de mogelijkheid dat dit zal gebeuren toch tenminste door de arts worden aangegeven, zodat de mentale belasting van de betrokkenen niet onnodig nog groter wordt gemaakt.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here