Thee is een populaire drank, die ook nog eens gezond is. Het bevat mineralen, noodzakelijke voedingsstoffen voor je lichaam, en vooral groene en witte thee bevatten anti-oxidanten, stoffen die helpen om de zogenaamde “vrije radicalen” te neutraliseren. Maar vooral drink je thee omdat het een warme en verkwikkende drank is. Dit komt door het stimulerende effect van cafeïne, dat in thee ook wel “theïne” wordt genoemd.
De geschiedenis van thee
Thee komt oorspronkelijk uit China, en ook de naam komt daar vandaan. In het Minnan-dialect heet het “Teh”, in het Kantonees “Chaa” en in het Mandarijn ”Cha”. Deze laatste worden verklaren de andere naam voor thee in bijvoorbeeld Arabische landen en India: Chai.
In China wordt al duizenden jaren thee gedronken. Volgens de legende werd ons kopje thee drieduizend jaar voor het begin van onze jaartelling uitgevonden door de Keizer Shen Nung. Hij was in een bos, waar er toevallig wat blaadjes van de theeplant in een pot heet water vielen. Ze verspreidde een aangename geur, de keizer rook en proefde en de eerste pot thee was een feit.
Na de Chinezen raakten ook de Japanners in de ban van thee. In West Europa moest men nog lang wachten, want pas in de zestiende eeuw konden de Portugezen in Japan ervan proeven. Echt bekend werd thee pas toen de Hollanders zich ermee gingen bemoeien. Aan het begin van de zeventiende eeuw kwam de eerste thee naar Nederland. Dit was maar een klein beetje, maar later in die eeuw verscheepte de Verenigde Oostindische Compagnie steeds grotere hoeveelheden. Zij brachten eerst theeplanten vanuit China naar de kolonie Nederlands Indië, waar zij theeplantages aanlegden op Java en Sumatra. De Engelsen vonden het exotische drankje even lekker en bouwden hun plantages in India en op Ceylon, het huidige Sri Lanka. Tot in de achttiende eeuw was thee een bijzonder kostbaar drankje, dat alleen werd gedronken door rijke mensen, die daarvoor vaak een speciaal theepaviljoen op hun landgoed lieten bouwen.
Hoe wordt thee gemaakt?
Thee wordt gemaakt van de gedroogde blaadjes van de theeplant Camellia sinensis, die in tropische en subtropische klimaten groeit. Theeplantages liggen meestal op berghellingen, waarbij geldt dat hoe hoger de plantage ligt, hoe beter de kwaliteit van de thee is. Als een theestruik vier jaar oud is kan er worden geoogst. Dat houdt in dat de jonge blaadjes worden geplukt en dit kan zowel machinaal als met de hand, maar dit laatste geeft een betere oogst.
Theeblaadjes kunnen het hele jaar geplukt worden, maar in de droge moesson wordt de beste kwaliteit thee geoogst.
Zwarte thee wordt na het plukken als volgt behandeld. Eerst spreidt men de thee uit en laat de blaadjes een dag verleppen. Daarna worden de theebladeren een half uur tussen twee horizontaal draaiende vlakken gerold. Zo komen de stoffen vrij die nodig zijn voor het fermentatie-proces.
Het fermenteren gebeurt in in een koele, geventileerde ruimte waar de theeblaadjes zuurstof absorberen. Hoe lang het fermentatie proces duurt, is afhankelijk van de soort thee. Zwarte thee wordt het zwaarst gefermenteerd, groene en witte thee nauwelijks.
Daarna worden de theeblaadjes verhit, zodat de fermentatie stopt en de, inmiddels zwart geblakerde, thee wordt ontsmet. Vervolgens worden de theebladeren gedroogd en worden ze op grootte gesorteerd met behulp van verschillende zeven.
Voordat de thee in de winkel gaat de thee eerst nog naar theepakkers, die de melanges samen stellen. Theepakkers, waar gespecialiseerde theeproevers werken, zorgen ervoor dat de thee een constante kwaliteit heeft, onafhankelijk van de oogst van een bepaald jaar. Zij doen dit door mengsels te maken, die uit tientallen kunnen soorten bestaan. Deze worden samengevoegd tot de melange om in een silo tot rust te komen en op elkaar in te werken.
Soorten thee
Oorspronkelijk werd er in China en Japan vooral groene en witte thee gedronken. In West Europa was zwarte thee altijd het meest geliefd, maar de laatste paar jaar wint de groene thee steeds meer aan populariteit. En dat is niet voor niets want groene thee smaakt verfijnder en zachter, het is thee zoals thee bedoeld is. Groene theesoorten uit China zijn bijvoorbeeld Longjing, of lung ching, die wordt onderverdeeld in zeven klassen, van superior naar special en dan van 1 naar beneden tot klasse 5. Een andere bekende Chinese thee is Special Gunpowder uit de Anhui Provincie. De groene balletjes van opgerolde blaadjes worden in het Chinees geen buskruit genoemd, maar Parel- of Bonenthee. Deze thee wordt behalve in China onder andere in Noord Afrika gebruikt bij de bereiding van de Arabische muntthee. Jasmijn thee is groene thee, waaraan gedroogde jasmijnbloemen zijn toegevoegd. Witte thee wordt gemaakt van niet gefermenteerde, gedroogde theeblabladeren van jonge theeknoppen.
Ook in Japan wordt bijna uitsluitend de minder gefermenteerde, groene thee gedronken. Bekende Japanse theesoorten zijn Gyokuro thee, die zoet en verfijnd van smaak is. Matcha thee komt van gyokuroblaadjes die gestoomd en gedroogd zijn. Dit is de thee die vaak wordt gebruikt tijdens de Japanse thee-ceremonie. Sencha, Bancha, Genmaicha en Kukicha zijn groene theesoorten, die in Nederland vaak in de schappen van de Natuurvoedings-winkels liggen en zeer de moeite waard om eens te proberen.
Zwarte thee is in Nederland en België nog steeds de meest gedronken thee. Traditionele soorten zijn de Engelse melange, een mengsel van zwarte thee, en Ceylonthee afkomstig uit het tegenwoordig Sri Lanka. Earl Grey is een mengsel waaraan bergamot-olie is toegevoegd. Lapsang souchong wordt gedroogd boven een vuurtje van naaldhout, dat een sterke rooksmaak van de thee geeft. Darjeeling thee komt uit de streek Darjeeling in India, aan de voet van de Himalaya. Darjeeling First Flush is de duurste en meest verfijnde zwarte thee. Deze eerste pluk van Darjeeling bestaat uit de fijne, eerste twee topblaadjes die met de hand worden geplukt. Afgezien van deze laatste, smaakt zwarte thee meestal nogal gewoontjes, hetgeen de afgelopen jaren heeft geleidt tot toevoeging van allerlei kunstmatige geur- smaakstoffen zoals bosvruchten, sinasappel, kersen en wat al niet meer. Een stuk smaakvoller zijn allerlei kruiden, die vaak kruidenthee wordt genoemd maar eigenlijk geen echte thee zijn. Voorbeelden hiervan zijn de Zuid-Afrikaanse Rooibos, lindebloesem, kamille, pepermunt en Sterrenmix, een mengsel van zoethout, venkelzaad en steranijs en de Argentijnse Maté.
Thee zetten
Veel landen hebben zo hun eigen gebruiken rond het nuttigen van een kopje thee. Vooral de Japanse thee-ceremonie is heel beroemd. Het is met recht een ceremonie, gebonden aan strikte regels die zijn gebaseerd op de Zen-filosofie, en duurt uren. De typisch Engelse “high tea” kan ook uren duren, maar dan in de in de vorm van veel zoetigheid bij de thee of zelfs een complete maaltijd. In Nederland en België gaat het er doorgaans veel eenvoudiger aan toe. De meest simpele manier om thee te zetten is een theezakje in een kop heet water dompelen. Vroeger heette dat een “studentenbakkie” maar tegenwoordig zijn er speciale theezakjes voor op de markt, die de juiste hoeveelheid thee bevatten voor een kop thee. Toch zet je de lekkerste thee in een grotere pot, en het liefst met losse thee in een thee-ei. Losse thee, van welke soort dan ook, is een betere kwaliteit thee omdat het bestaat uit de grotere blaadjes. In theezakjes wordt ook veel kruim gestopt. Als je een theepot te truttig vindt, kan een thermoskan ook goede diensten bewijzen. Waar het om gaat is dat, als je meerdere kopjes tegelijk zet, de thee een tijdje warm blijft. Spoel de theepot of thermoskan om met heet water en giet er kokend water in. Terwijl je je theeblikje of zakje pakt, kan het water ietsje afkoelen, zodat het in ieder geval niet meer kookt. Als je groene thee zet, is dit afkoelen nog veel belangrijker. Hang het thee-ei of het theezakje er in en laat de thee een paar minuten trekken. Hoe lang is een kwestie van smaak want hoe langer je thee laat trekken, hoe sterker hij van smaak wordt. En dan is het tijd om ervan te genieten.
