De stad Venetië ligt in het noordoosten van Italië aan de oever van de Adriatische Zee. De stad heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Europa en doet aan als een groot openluchtmuseum. Tegenwoordig wonen er nog zo’n kleine driehonderdduizend mensen in de stad. Venetië is voor veel mensen onweerstaanbaar en het toppunt van romantiek. De combinatie van vele waterwegen en de schitterende eeuwenoude gebouwen, die zich weerspiegelen in het water, vormen een uniek en betoverend geheel. Venetië is gebouwd op ruim honderd eilandjes in de Venetiaanse lagune, de Laguna Veneta. Om de eilanden met elkaar tot een stad te verbinden, heeft Venetië 400 bruggen over 177 kanalen. De kanalen van Venetië zijn wat voor andere steden straten en lanen zijn. Omdat ook in deze tijd geen straten of andere verkeerswegen aangelegd kunnen worden, vindt het vervoer in de stad nog steeds over het water plaats. Dit versterkt het gevoel dat je in Venetië bent beland in een totaal andere wereld.
De geschiedenis van Venetië
De eilandengroep waar Venetië op ligt werd al in de tijd van het Romeinse Rijk “Venetia” genoemd. Destijds woonden er al eeuwenlang mensen op de eilanden, maar de bevolkingsdichtheid was heel dun. De eerste grotere nederzettingen ontstonden pas in de Middeleeuwen, als gevolg van een toestroom van vluchtelingen na de invallen van Attila de Hun en van de Longobarden in de vijfde en zesde eeuw. Daarna werd het gebied onderdeel van het Byzantijnse rijk. De Venetianen, die de Adriatische Zee domineerden, verdedigden met hun vloot vaak Byzantijnse belangen en kregen in ruil daarvoor niet alleen handels-privileges maar ook meer onafhankelijkheid. Zo had de “Repubblica Marinara” een eigen, voor het leven gekozen, leider die de “doge” werd genoemd. Pas in de loop van de negende eeuw werd Venetië een echte stad. De eenheid werd versterkt door de gemeenschappelijke vijanden en doordat de eilandjes onderling werden verbonden door bruggen. Ook kreeg de stad een beschermheilige, de Heilige Marcus van Alexandrië. Hij werd begraven op de plek waar nu de Basilica di San Marco staat. In de loop van de twaalfde eeuw werd de stadstaat Venetië steeds machtiger. Dat gold niet alleen in economische opzicht ten opzichte van de concurrerende steden Genua en Pisa. Venetië werd ook steeds machtiger binnen het Byzantijnse rijk. Tijdens de Vierde Kruistocht plunderden de Venetianen zelfs de hoofdstad Constantinopel, waardoor ze een groot gedeelte van het Byzantijnse Rijk in handen kregen. Vervolgens voerden ze een meer dan honderd jaar durende strijd om de macht in de Oostelijke Middellandse Zee met concurrent Genua. Uiteindelijk werd Genua verslagen en was Venetië een paar eeuwen lang op het hoogtepunt van haar macht. Toen de Turken in de vijftiende eeuw Constantinopel veroverden was het afgelopen met deze bloeitijd. De republiek Venetië verloor veel havens en raakte daardoor in financiële moeilijkheden.
Aan het begin van de zestiende eeuw wist Venetië nog een aanval af te slaan van een samenwerking tussen de paus, Spanje, Frankrijk en Duitsland maar in de periode daarna was de kleine republiek geen partij meer voor de Europese grootmachten. De achttiende eeuw was de laatste eeuw waarin Venetië onafhankelijk was. Omdat dit vrij laat was, de meeste andere steden en staatjes waren al opgeslokt door de machtige Europese naties, wordt deze periode wel gezien als een van de belangrijkste en meest fascinerende van zijn bestaan. Vergeleken met andere steden was het de meest elegante en verfijnde stad van Europa met een grote invloed op de kunst, de architectuur en de literatuur.
Aan het eind van de achttiende eeuw veroverde Napoleon Venetië en kwam er een einde aan meer dan duizend jaar onafhankelijkheid. In hetzelfde jaar tekende Napoleon het Verdrag van Campo Formio, waarmee Venetië onderdeel werd van het koninkrijk Lombardije-Venetië. In 1861 ontstond het Italiaanse koninkrijk, maar pas vijf jaar later viel ook Venetië daaronder.
Bezienswaardigheden in Venetië
Een van de belangrijkste en leukste bezienswaardigheden is natuurlijk het stadsverkeer over de kanalen. De bekende gondels, die daarvoor vroeger werden gebruikt, zijn tegenwoordig alleen voor de toeristen. De Venetianen zelf gebruiken voor verplaatsing in hun stad de Vaporetto, de “waterbus”, of hun eigen motorbootjes die vergelijkbaar met onze auto’s. Daarnaast heeft Venetië een rijke cultuur met veel goed geconserveerde historische gebouwen en prachtige pleinen, stille getuigen van een roemrucht verleden.
Het San Marcoplein is het hart van de stad. Het plein is genoemd naar de apostel Marcus die de beschermheilige van Venetië is. Nadat de Venetianen zijn lichaam in de negende eeuw uit Alexandrië hadden overgebracht, bouwden zij de San Marcobasiliek. De huidige, derde basiliek op deze plaats dateert uit de elfde eeuw en is een bijzonder bouwwerk met onder andere Romaans beeldhouwwerk, veel marmer en mozaïeken en bronzen beelden. Binnen zie je een van de hoogtepunten, het altaarstuk Pala d’Oro. Dit dateert uit de veertiende eeuw en bestaat uit een indrukwekkende hoeveelheid goud, bezet met meer dan tweeduizend edelstenen.
Naast de San Marco basiliek staat het Palazzo Ducale of Dogenpaleis. Dit gotische meesterwerk, deels uitgevoerd in roze marmer, werd gebouwd in de negende eeuw en was niet alleen de woning van de doge, maar ook stadhuis en gerechtshof. In het paleis bevinden zich vele kunstschatten, waaronder werken van Venetiaanse schilders als Tintoretto en Veronese. De klokkentoren van de Basiliek van San Marco, de Campanile, stamt uit de twaalfde eeuw. Een andere, modernere klokkentoren aan het plein is de vijftiende eeuwse Torre dell’ Orologio, destijds een wonder van techniek.
Behalve de San Marcobasiliek heeft Venetië talloze kerken. De San Zaccaria is een van de typische voorbeelden van de Venetiaanse Renaissance. De Basilica di Santa Maria Glorioso dei Frari is een grote gotische kerk uit de vijftiende eeuw. Hier vindt je onder andere schilderijen van Titiaan en Bellini en het graf van de componist Monteverdi. De Basilica di Santa Maria della Salute is een witte, in het oog springende kerk aan het Canal Grande. Deze kerk werd in de zeventiende eeuw gebouwd op meer dan een miljoen eikenhouten palen, na afloop van een pestepidemie. De hoofdingang van deze kerk gaat maar een keer per jaar open, op 21 november. Dan worden er bootjes over het Canal Grande gelegd, zodat te voet het kanaal kan oversteken.
Behalve de pracht en praal in de kerken en paleizen heeft Venetië als geheel haar historische gezicht goed behouden. Ook de rijke Venetiaanse burgers hebben daar flink aan bijgedragen door in de loop der eeuwen hun sfeervolle koopmanswoningen te laten bouwen langs de Canal Grande.
De kade Riva degli Schiavoni langs het Canale di San Marco is de flaneer-route van de stad, met een prachtig uitzicht en zelfs een klein bos. Het gedeelte tussen de San Marco, de Rialtobrug en Bacino Orseolo, een opstapplaats voor gondels is vooral zomers erg druk. Maar even buiten dit gewoel vindt je talloze charmante bruggetjes, pleintjes en gebouwen. Om uit te rusten van je stadswandelingen kun je terecht op het Lido, een langwerpige zandbank tussen de lagune en de zee. Dit was vroeger al een geliefde mondaine en luxueuze badplaats, waarvan nog een aantal Belle Époque hotels getuigen zoals het Excelsior en Hotel Des Bains. Om bruggen kom je niet heen in Venetië. De bekendste zijn de Brug der Zuchten, waar in de Middeleeuwse Venetiaanse ter dood veroordeelden voor het laatst hun stad zagen, de Rialtobrug over het Canal Grande en de moderne Calatravabrug.
Daarnaast heeft Venetië veel bijzondere evenementen. Zo wordt er iedere twee jaar de kunst-tentoonstelling “Biënnale” gehouden. Jaarlijks wordt het Filmfestival van Venetië op het Lido gehouden en barst eind januari, begin februari het beroemde Venetiaanse carnaval los. Twaalf dagen lang is de stad het toneel van een groot gemaskerd bal. Op de eerste zondag van september houdt men de Regata Storica, de historische gondel-dag. Een andere historische ambacht die typisch is voor Venetië is het glasblazen. Venetiaans glas is wereldberoemd, prachtig en als eeuwenoud ambachtelijk handwerk uiteraard niet goedkoop.
Venetië heeft eigenlijk veel te veel te bieden om hier maar even op te sommen. De waterrijke stad is het ideale decor voor een romantische vakantie, en heel geschikt voor lange stadswandelingen. Je kunt zonnen en uitrusten op het Lido en als kunst- en cultuurliefhebber je hart ophalen, want het culturele erfgoed is in een woord overrompelend.
