Cafeïne, ook wel coffeïne genoemd, is een chemische stof die onder andere voorkomt in koffiebonen, cacaobonen, thee, maté en guarana. Cafeïne behoort tot de alkaloïden, een groep stoffen waartoe ook nicotine, cocaïne, codeïne en morfine behoren. Toch is dagelijks gebruik van cafeïne geen probleem. Waarschijnlijk neem je zelf ook een dagelijkse dosis in de vorm van een bak koffie, maar je moet de hoeveelheid zeker niet overdrijven.
Cafeïne is een opwekkende stof die ook stimulerend werkt op de stofwisseling. Dat komt omdat het een remmende werking heeft op de aanmaak van fosfodiesterase. Dit is een stofje dat het lichaam het signaal moet geven dat er al voldoende adrenaline in het bloed zit. Doordat dit stofje wordt afgeremd blijft het adrenaline-peil in het bloed hoger dan het zou zijn zonder cafeïne. Met het gevolg dat het sympathische zenuwstelsel, de ademhaling en de hartslag gestimuleerd worden. Wat je merkt is dat het je “wakker” maakt of dat het je gevoel van vermoeidheid verdrijft .
Bij regelmatige inname van cafeïne kan een echte verslaving optreden. Als je dan plotseling stopt kun je te maken krijgen met hoofdpijn, een lage bloeddruk, concentratieproblemen en een slecht humeur. Wat nog wel eens voorkomt bij mensen die doordeweeks op hun werk veel koffie drinken en in het weekeinde thuis veel minder. Zij worden elk weekeinde weer geplaagd door ontwenningsverschijnselen in de vorm van hoofdpijn. Mensen die stoppen met koffie na extreem veel en lang gebruik kunnen te maken krijgen met ernstige ontwenningsverschijnselen die enkele weken of zelfs maanden kunnen aanhouden. Maar meestal duren de ontwenningsverschijnselen maar een week of twee, waarvan de eerste natuurlijk het moeilijkst is door te komen.
De twee meest voorkomende manieren om cafeïne tot je te nemen zijn een kopje koffie en een blikje energiedrank. Thee bevat ook cafeïne, maar veel minder.
Koffie
Koffie komt oorspronkelijk uit Oost-Afrika, waarschijnlijk uit de Ethiopische provincie Kaffa. Toen de Arabieren het drankje ontdekten wilden ze de productiewijze geheim houden en verboden ze de uitvoer. Maar ook in de rest van het Midden Oosten en Noord Afrika werd de warme, opwekkende drank populair. Via Italië, waar het branden en zetten van koffie tot een ware kunst is verheven, drong de drank in Europa door. De vraag naar koffie werd steeds groter. Omdat de koffieboom alleen in gebieden rond de evenaar groeit, werden aan het eind van de 17e eeuw koffiebomen op Java ingevoerd. Later werden er ook koffieplantages in Zuid-Amerika gesticht. De Hollanders zijn van grote invloed geweest op deze verspreiding en Amsterdam is heel lang het belangrijkste koffiehandelscentrum van de wereld geweest. Koffie is tegenwoordig na ruwe olie het meest verhandelde product ter wereld. Er werken meer dan 20 miljoen mensen in de koffie-industrie en de meeste koffie komt uit Brazilië. Nederland behoort tot de landen die de meeste koffie consumeren.
Koffie groeit niet als een bruine boon aan de koffieboom, maar als een rode bes met twee groene bonen erin. Voordat je koffie kunt zetten moeten deze bonen worden gebrand en gemalen. Hoewel er meer dan 60 verschillende soorten koffieplanten zijn, worden voor de handel praktisch alleen Arabica- en Robustabonen gebruikt. Koffie van de Arabicaboon is mild van smaak en heeft een lager cafeïnegehalte dan de Robustaboon, die pittiger smaakt. Vaak worden deze twee verschillende bonen in een bepaalde verhouding gemengd, hierop is het goud-, zilver en roodmerk systeem gebaseerd.
Energiedrankjes.
Coca-Cola werd in 1886 door een apotheker uitgevonden als een medicijn tegen onder andere hoofdpijn en vermoeidheid. Aanvankelijk bevatte het niet alleen cafeïne maar ook cocaïne, duidelijk een opwekkend drankje. Aan het begin van de 20e eeuw is het bestanddeel cocaïne uit het recept geschrapt, en werd de hoeveelheid cafeïne eveneens drastisch verlaagd. Hierdoor kennen we Coca-Cola nu als gewone frisdrank, waarin suiker het schadelijkste ingrediënt is.
Het tegenwoordige idee voor de energiedranken kwam uit Japan. Piloten in de Tweede Wereldoorlog gebruikten taurine om hun vermoeidheid te verdrijven na een lange vlucht. Daar werd een drankje van gemaakt dat via Thailand naar Europa kwam en snel populair werd: Red Bull. Het cafeïnegehalte van energiedranken is twee keer zo hoog als dat van een gemiddelde kop koffie. Behalve cafeïne zit er ook taurine, een aantal soorten vitamine B en veel suiker in de dranken, stoffen die de stimulerende en prestatie verhogende werking nog eens ondersteunen.
Energiedrankjes geven een oppepper geven bij het leveren van prestaties zoals sport of dansen, maar met name tegen regelmatig gebruik van grote hoeveelheden wordt gewaarschuwd.
De drankjes worden ook nadrukkelijk afgeraden voor kinderen, die er hyperactief van kunnen raken en er gemakkelijk aan verslaafd kunnen raken. Ook mensen met een overgevoeligheid voor cafeïne en mensen met een verleden van alcohol- of drugsverslaving kunnen de energiedranken beter laten staan.
