Wat is capoeira?

0
1172
blog placeholder

Capoeira is een Braziliaanse activiteit die vechtsport combineert met muziek, dans en acrobatiek. De twee deelnemers spelen met elkaar in de “roda”, een kring van mensen die de spelers aanmoedigen en die ook muzikanten bevat, die opzwepende muziek maken. Het spel is een veelzijdige uitwisseling van aanvals- en verdedigingstechnieken en schijnbewegingen met veel elegantie en controle. Een van de kenmerkende bewegingen is de “ginga”, een waggelende basisstap, van waaruit andere bewegingen voortvloeien. Verdedigende bewegingen zijn ontwijkende, laag gebukte bewegingen en daarnaast zijn er veel acrobatische bewegingen, zoals handstanden. Capoeira is een veelzijdige bezigheid, want je bent zowel onderdeel van een groep, de roda, als van het team dat het spel speelt. Daarnaast werkt je als individu aan je eigen vaardigheid en conditie. Bij capoeira staat niet het winnen van het spel centraal, maar het samen plezier hebben en een mooi spel spelen. Capoeira is geen pure sport, want het gaat niet alleen om bewegen maar ook om de bijbehorende muziek en daarop reageren. Er worden in de roda verschillende traditionele muziekinstrumenten gebruikt, zoals de percussie-instrumenten de berimbau en de atabaque, de tamboerijn-achtige pandeiro, de agogo en de reco reco.

De geschiedenis van capoeira

Over de herkomst van capoeira zijn de meningen nogal verdeeld. Er wordt vaak beweerd dat Afrikaanse slaven de capoeira, zoals we die tegenwoordig kennen, rechtstreeks vanuit Afrika hebben meegenomen naar Brazilië. Hiervoor wordt onder andere aangevoerd dat ook veel Afrikaanse stammen riten en rituele oorlogsdansen uitvoeren. Hoewel het elementen bevat die stammen uit de Afrikaanse cultuur en riten, is het echter zeker dat capoeira in Brazilië is ontstaan en ontwikkeld. Ook de inheemse Indiaanse slaven zullen destijds hun bijdrage aan de ontwikkeling van de dans-vechtkunst hebben geleverd, zoals ook het woord capoeira uit de Tupi-Guarani taal komt, waar “kapu ejra”zoiets betekent als “lege plek”. Hoewel wel wordt gesuggereerd dat de vechtsport door de slaven werd vermengd met danspasjes om zo de slavenhouders te misleiden, lijkt het er niet op dat capoeira op plantages beoefend zou zijn. Er zijn wel aanwijzingen dat capoeira is ontstaan uit de krijgskunst zoals die werd beoefend door de krijgers van Palmares. Dit was een Braziliaanse nederzetting van weggelopen slaven, die bijna honderd jaar heeft bestaan en in het jaar 1694 werd vernietigd. De de inwoners van Palmares beoefenden een soort van capoeiria, maar het woord “capoeira” komt in geschreven bronnen voor het eerst voor in 1712.

Capoeira was, net als alle andere culturele activiteiten van de Afro-Braziliaanse slaven, verboden door de Braziliaanse overheid. Aan het begin van de negentiende eeuw kwamen capoeiristas stevast in de gevangenis als ze betrapt werden op het spelen van hun vechtspel. Toen de slavenhandel in het jaar 1850 werd afgeschaft, veranderde de status van de gevangen. In ruil voor hun vrijheid kregen zij een baan in het leger en moesten hun vechtkunsten gaan vertonen aan het front bij Paraguay. Capoeira was niet meer de verboden sport van de slaven, maar werd officieel gewaardeerd, waarbij zelfs politici capoeiristas inhuurden als bodyguards. Toch werd het in het jaar 1890 weer door de regering verboden. Onder het regime van Vargas, tussen 1930 en 1954, werd de onderdrukking van culturele expressie wat minder, waarmee capoeira wederom uit het verdomhoekje kwam en steeds populairder werd.

Verschillende stijlen capoeira

In de loop der tijd zijn een aantal verschillende stijlen ontstaan. De oorspronkelijke variant wordt Capoeira Angola genoemd. Vincente Ferreira Pastinha, die werd geboren in 1889 en bekend werd als Mestre Pastinha, leerde capoeira van de Angolese Benedito. Omdat Pastinha een klein en zwak jongetje was, had hij er alle belang bij om weerbaarder te worden. Later was Mestre Pastinha de eerste die les gaf aan capoeira-scholen. Hij overleed in 1981, maar zijn leerlingen geven nog steeds les. Zij, en hun vele leerlingen, zijn zeer uniform in hun stijl van lesgeven en het overdragen van het gedachtengoed. Daarom wordt deze stijl gezien als de traditionele, zoals die door de negentiende eeuwse Angolees werd onderwezen aan de jonge Pastinha.

Manoel dos Reis Machado, die bekend werd als Mestre Bimba en leefde van 1900 tot 1974, heeft in 1928 de zogenaamde “Capoeira regional” ontwikkeld, een jongere en snelle vechtstijl met meer trappen. Hij deed dit door de traditionele capoeira te combineren met technieken van jiujitsu, boksen en Grieks-Romeins worstelen.

Omdat er niet echt een centrale organisatie bestaat, is capoeira voortdurend in ontwikkeling. Tegenwoordig valt de naam “capoeira contemporanea”, hedendaagse capoeira voor weer een modernere stijl, die voortkomt uit de capoeira regional.

Capoeira tegenwoordig

In Brazilië, het land van herkomst, is capoeira een nationale sport en de tweede populairste sport naast het voetbal. Ook in de rest van de wereld wint deze veelzijdige en elegante sport snel aan populariteit, met name omdat het een “urban” aangelegenheid is, die past bij de cultuur van de grote steden. Iedereen kan capoeira leren, waarna je steeds verder je grenzen kunt verleggen in je conditie, je kracht en je souplesse. Kortom, capoeira is leuk om te doen en goed voor je conditie en je figuur. Ook in België en vooral in Nederland zijn er tal van verenigingen, groepen en capoeira-scholen, die lessen, workshops en introductiecursussen organiseren.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here