In Azië wordt de olifant vereerd. De in het Kongolese Inturi woud levende pygmeeën geloven er heilig in dat de olifanten de zielen van hun voorouders dragen. In de godsdienst van het Hindoeïsme bestaat een god die de kop van een olifant als hoofd heeft. Een stam in het westen van Afrika beschouwd de olifant als de voorouder van de mens. In Japan wordt de olifant gezien als gunstig teken om enge dromen weg te houden. Je kunt dus wel stellen dat de olifant een grote rol speelt in het dagelijks leven van de mens, voornamelijk in verschillende geloven en culturen.
Olifanten zijn een van de grootste soorten van de levende zoogdieren die op het land leven. Uit de orde van de slurfdieren vormen de olifanten een familie. Olifanten hadden ook gedeeltelijk of zelfs volledig in het water kunnen leven, dit is vergelijkbaar met nijlpaarden. Dit valt te concluderen uit het feit dat de olifant vrijwel kaal is, net zoals de meeste zeedieren, en uit het feit dat de olifant met zijn lange slurf veel met water kan doen, ze zijn zelfs erg goede zwemmers waarbij de olifanten met hun slurf boven water adem kunnen halen. Wetenschappers gaan ervan uit dat de olifant ongeveer 3 miljoen jaar geleden er zelf voor gekozen heeft om op het land te leven en niet in het water.
Er hebben ooit 350 soorten slurfdieren op de aarde geleefd. Een dier hoeft niet per definitie over een echte slurf te beschikken om tot de groep van de slurfdieren gerekend te worden, maar ze hebben allemaal wel iets wat op een slurf lijkt. De mammoet was daar een van de soorten van de slurfdieren van en had een echte slurf. Met zijn slurf en zijn andere eigenschappen die kenmerkend zijn voor de olifantachtige soorten was de mammoet de enige soort onder de slurfdieren die daadwerkelijk tot de olifantachtige soort behoorde. De mammoet is ongeveer tienduizend jaar geleden uitgestorven, lang voor onze jaartelling dus. Wat de oorzaak was voor het uitsterven van de mammoet is niet geheel duidelijk; de meningen zijn er namelijk over verdeeld. Sommigen wetenschappers beweren dat de mammoet is uitgestorven door de inslag van een meteoriet op de aarde, hierdoor zou er voor langere tijd geen zonlicht op aarde geweest zijn. Anderen geloven dat de mammoet is uitgestorven doordat de vlaktes waarop de mammoeten leefden langzaam maar zeker veranderden. Door klimaatverandering veranderden de uitgestrekte vlaktes vol gras in bossen en daardoor was er niet langer voldoende voedsel te vinden voor de mammoet.
Op dit moment zijn er onder de levende olifanten vier soorten te onderscheiden. Dat zijn de Aziatische olifant, de Afrikaanse bosolifant, de Afrikaanse savanneolifant en de West-Afrikaanse olifant. Bepaalde ondersoorten zijn bijvoorbeeld de Zuidoost-Aziatische olifant, de Sumatraanse olifant, de Sri Lankaanse olifant, de Indische olifant en de Borneo olifant. De olifantsoorten uit Afrika zijn het grootst.
Het aantal olifanten wat nog op de aarde rondloopt is niet precies bekend, het is namelijk erg lastig om dit aantal te schatten en tellen is vrijwel niet mogelijk. Wat de wetenschappers wel weten is dat het aantal olifanten heel sterk afneemt. Er wordt geschat dat er ongeveer nog 25.000 tot 30.000 olifanten in leven zijn. Dit waren er nog 5 miljoen in het begin van de twintigste eeuw.
Olifanten eten planten zonder ze te herkauwen zoals bijvoorbeeld koeien dat doen. De dieren eten vooral planten als bladeren en gras, maar daarnaast eten ze ook ander groen, fruit, wortels en zelfs boomschors. De Afrikaanse olifant eet zo ongeveer 200 kilo van dit alles per dag en de Aziatische olifanten eten wat minder, die zijn immers kleiner. Naast de 200 kilo aan voeding per dag hebben de olifanten natuurlijk ook vocht nodig om in leven te blijven. Olifanten drinken water, per dag wel zo’n 70 liter tot maar liefst 160 liter!
Olifanten baden zich heel vaak in de rivieren, omdat ze niet over talg- en zweetklieren beschikken. De huid van een olifant is erg dik, de dikte van de huid kan namelijk variëren van twee tot vier centimeter. Om zijn dikke huid niet uit te laten drogen na al dat baden, neemt de olifant regelmatig een zogenoemd stofbad of modderbad.
Doordat de olifant geen zweetklieren heeft moet hij op een andere manier zijn lichaamswarmte kwijt zien te raken. Dit gebeurt door de oren. In de oren van een olifant zitten veel aders. Door met zijn oren te wapperen koelt de olifant het bloed wat door die aders stroomt af. Hoe warmer het leefgebied, des te groter zijn de oren van de olifanten die in dat gebied leven. De mammoet had hele kleine oren, logisch als je je bedenkt dat hij in een ijstijd leefde.
De slurf van een olifant bestaat uit heel veel kleine spiertjes. Deze grote hoeveelheid aan kleine spiertjes zorgt ervoor dat de slurf erg krachtig is goed beweegbaar. Olifanten zijn de enigen die over een echte slurf beschikken, ze kunnen erg grote en zware voorwerpen optillen, maar ook heel kleine voorwerpen. De slurf is uit de bovenlip en de neus van de olifant in de loop der jaren omgevormd tot wat het nu is. Naast het optillen van voorwerpen gebruikt het dier de slurf ook om zichzelf nat te spuiten, om geluid te maken, om te ruiken, om andere dieren aan te raken en de slurf fungeert tevens als snorkel wanneer de olifanten gaan zwemmen.
De slagtanden van de olifant groeien uit de bovenkaak en dienen als de snijtanden. De slagtanden zijn van ivoor, ivoor is een veel gebruikt en kostbaar materiaal voor de mens, daarom wordt er gejaagd op olifanten met mooie, grote slagtanden. Dit vormt een groot probleem met betrekking tot het dreigende gevaar van uitsterving van de olifant.
Olifanten zijn zoogdieren en dus levendbarend. De meeste vrouwtjes krijgen tussen hun twaalfde en hun veertiende levensjaar hun eerste baby. Het is gebruikelijk dat de vrouwtjes olifant om de vier jaar een nieuwe baby baart, dit gaat door tot ongeveer het vijfenvijftigste levensjaar. Net zoals bij de mens is het bij de olifant ook mogelijk om een tweeling te baren. De Afrikaanse olifant is ongeveer 22 maanden zwanger en de zwangerschap van de Aziatische olifant duurt een maandje korter, 21 maanden dus. Een pasgeboren olifantje weegt al ruim 100 kilo. Een olifant kan, mits de juiste leefomstandigheden, tussen de 50 en 70 jaar oud worden.
De olifant behoort tot de slimste dieren, net zoals bijvoorbeeld de dolfijnen. Het hersengewicht van de olifant is erg groot. Dit draagt dan ook bij aan het goede geheugen van de olifant en aan het vermogen van de olifant om te “voelen”.
Er zijn dus aardig wat eigenschappen tussen de olifant en de mens: beiden zijn zoogdieren en baren hun jongen dus levend, beiden hebben een hoge graad van intelligentie en beiden zijn is staat om emoties te hebben. Het is dan ook erg raar als je je bedenkt dat uitgerekend de mens een grote rol speelt in de uitsterving van het dier.
