Het verre verleden
In ouderdom doet Vilnius niet onder voor steden als Athene of Rome. In het gebied waar de huidige stad nu ligt woonden al mensen in de paleolithische tijd. Het is nog altijd niet duidelijk wie dit waren en hoe deze mensen precies leefden. Historici bevestigen dat dit gebied al zeker sinds de 5e eeuw inwoners heeft. Rond het jaar 1.000 na Christus werd op de kruising van de rivieren de Neris en de Vilna een houten kasteel gebouwd. Maar de echte geboorte van de stad was pas in 1323, toen Vilnius voor de eerste maal in geschreven bronnen werd vermeld als de hoofdstad van het land Litouwen. Het land zelf werd voor de eerste keer in het jaar 1.009 genoemd.
Contacten met West-Europa
Groothertog Gediminas van Litouwen zond een brief naar landen in West-Europa waarin hij kunstenaars, handelaren, academici en geestelijken uitnodigde om naar zijn land te komen onder toezegging van godsdienst vrijheid en zijn bescherming. In datzelfde jaar stuurde de Groothertog een brief naar paus Johannes XII waarin hij hulp vroeg tegen de kruisvaarders en beloofde zich te bekeren tot het katholieke geloof. Aan de Dominicanen en Fransiscanen in Sachsen schreef hij dat er in de koninklijke stad Vilnius (in civitate nostra Vilna) slechts één kerk stond en dat er dringend behoefte was aan monniken.
Strijd om de macht
Op dat moment was Vilnius dus al de hoofdstad van Litouwen en Gediminas startte een dynastie van heersers die 200 jaar lang zou duren. Twee van zijn zonen, Algirdas en Kestutis, heersten samen over Litouwen en breidden het grondgebied van het land verder uit. Na de dood van Algirdas in 1377 werd zijn plaats ingenomen door zijn zoon Jogaila. Enkele jaren later nam deze zijn oom Kestutis gevangen (en doodde hem later), waarna hij zichzelf als heerser over Litouwen uitriep. De zoon van Kestutis, Vytautas, vocht een tijd lang tegen Jogaila maar sloot later vrede en werd Groothertog van Litouwen. In 1385 tekende Jogaila het Unificatie Pact van Kreva met Polen als gevolg waarvan hij met de Poolse prinses Jadvyga trouwde, Litouwen collectief werd gedoopt en katholiek werd en de legers van Polen en Litouwen werden samengevoegd.
Het Litouws-Poolse Rijk
1387 is niet alleen het jaar waarin Litouwen overging op het katholieke geloof, het is ook het jaar waarin het land de fel begeerde Maagdenburg rechten verwierf. Jogaila werd de koning van Polen en verhuisde naar zijn troon in Krakau terwijl zijn neef Vytautas vanaf zijn troon in Vilnius over Litouwen zou heersen.
Deel 2: Het Groothertogdom Litouwen
