Het huwelijk is al eeuwenoud. Sedert de tijd van de Grieken en Romeinen zijn hier aanwijzingen van terug te vinden en zelfs van al ver voor die tijd zouden mensen al als man en vrouw door het leven zijn gegaan.
De term ‘huwelijk’ heeft geen precieze definitie, omdat ze in niet alle culturen hetzelfde wordt uitgelegd. In Nederland verstaan we onder huwelijk: ‘een bij wet geregelde verbintenis tussen twee personen’. Ofwel ‘echtvereniging’.
In dit artikel zal eerst worden ingegaan op de eisen waar je aan moet voldaan voordat je in het huwelijk kan treden. Daarna zal ingegaan worden op de verschillende huwelijksvormen in andere culturen en ten slotte zal kort worden besproken hoe het huwelijk kan worden beëindigd.
Huwelijksvereisten
Zoals hierboven al vermeld, zijn er verschillende eisen waar je aan moet voldaan, voordat je in het huwelijksbootje kunt stappen:
1. Leeftijd
Zowel mannen als vrouwen moeten de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt om te kunnen huwen. Zijn beiden of is één van beiden nog geen 18, maar heeft deze wel de leeftijd van 16 jaren bereikt, kan er alsnog getrouwd worden als de vrouw in verwachting is (dit moet aangetoond worden met en doktersverklaring) of het kind reeds geboren is.
In de gevallen waarin één of beiden jonger zijn dan 16, kan een huwelijk alleen gesloten worden met toestemming van de Minister van Justitie, als er tenminste sprake is van zwaarwegende redenen. Verder moeten de ouders dan hebben toegestemd.
2. Toestemming
‘Ja, ik wil’. Iemand moet de wil hebben om in het huwelijk te treden. Een persoon die een zodanige (tijdelijke) geestelijke stoornis (hierbij inbegrepen dronkenschap) heeft, dat hij zijn wil niet kan verklaren, kan ook geen huwelijk aangaan.
3. Monogamie
Je mag geen huwelijk aangaan als je reeds getrouwd bent. In een aantal andere landen is het wel mogelijk om meerdere partners te hebben, in Nederland is dit echter strafbaar gesteld. Als je al getrouwd bent, maar dit nog een keer met een andere persoon wilt doen, zal eerst het eerdere huwelijk ontbonden moeten worden.
4. toestemming van derden
Voor personen die minderjarig zijn of onder curatele zijn gesteld, is toestemming van derden nodig. Als deze toestemming ontbreekt en het huwelijk toch wordt voltrokken, zal deze door de rechter nietig worden verklaard.
5. Geen te nauwe verwantschap
Volgens art 1:41 lid 1 BW mag: ‘’Een huwelijk niet worden gesloten tussen hen die elkander, hetzij van nature hetzij familierechtelijk, bestaan in de opgaande en in de nederdalende lijn of als broeders, zusters of broeder en zuster’’.
Een kleine uitzondering vermeld lid 2 van hetzelfde artikel: ‘’Onze Minister van Justitie kan om gewichtige redenen ontheffing van het verbod verlenen aan hen die broeders, zusters of broeder en zuster door adoptie zijn’’.
Hierbij moet nog worden opgemerkt dat naast een nauwe biologische verwantschap, ook een te nauwe juridische verwantschap niet mag leiden tot een huwelijk. Hierbij valt te denken aan een huwelijk tussen een adoptiefmoeder met haar adoptiefzoon.
6. Aangifte van het voornemen om te huwen
Als laatste vereiste moet men het voornemen om te gaan trouwen aangeven bij de burgerlijke stand. Hier worden dan onder andere de geboorteaktes en de aktes voor huwelijkstoestemming aan de ambtenaar overlegd.
Wat verder de vorm betreft, is alleen een huwelijk dat voltrokken is door een ambtenaar van de burgerlijke stand, geldig. Een huwelijk dat voltrokken is door een geestelijke, is daarom nietig.
Om te bewijzen dat het huwelijk rechtsgeldig is, is de huwelijksakte in beginsel het enige bewijsmiddel om het bestaan van het huwelijk aan te tonen.
Huwelijksvormen in andere culturen
De meest voorkomende huwelijksvorm in Nederland en verreweg de meeste landen, is monogamie, ofwel de verbintenis tussen twee personen van verschillend geslacht. Daarnaast kennen we echter ook nog andere huwelijkvormen:
PolygyniePolyandrieGroepshuwelijkHomohuwelijk
Polygynie
Dit is kort gezegd een huwelijk tussen één man en meerdere vrouwen. De term betekent letterlijk ‘veel vrouwen’, ofwel ‘veelwijverij’. Het komt veel voor in de staat Utah in Amerika en verder in China en verschillende volkeren in Afrika.
Polyandrie
Bij deze vorm heeft één vrouw meerdere mannen. Het komt wereldwijd gezien vrij weinig voor, maar is in Tibet, Nepal, bepaalde streken in China en bij bepaalde stammen in Afrika en Amerika wel terug te vinden.
Groepshuwelijken
Hierbij zijn meerdere mannen en meerdere vrouwen met elkaar getrouwd en komen zelden voor. Het komt voor in Nieuw-Guinea, bij Caingang in Brazilië, de Massaï in Afrika en de Toda in Australië.
Homohuwelijk
Dit is een huwelijk tussen twee personen van hetzelfde geslacht. Sinds april 2001 kunnen twee mannen of twee vrouwen in Nederland huwen. Daarmee is boek 1 van het Burgerlijk Wetboek aangepast. Over het algemeen gelden dezelfde regels als bij een huwelijk tussen man en vrouw: de rechten en plichten van de echtgenoten tegenover elkaar is nog steeds hetzelfde en ook de voorwaarden voor het aangaan, sluiten en beëindigen van het huwelijk zijn hetzelfde. Er zijn echter wel twee belangrijke verschillen:
Bij een huwelijk tussen twee mannen of twee vrouwen is er geen afstammingsrelatie met de kinderen van de echtgenoten, dit is bij een huwelijk tussen een man en vrouw vaak wel het geval.Als er een kind wordt geboren, is het in een huwelijk tussen man en vrouw genoeg dat de man het kind erkent als het zijne. Bij een homohuwelijk ligt dit anders. Hier moet de partner het kind adopteren voordat hij/zij de juridische vader/moeder van het kind is.
Nederland was de eerste wat betreft het erkennen van het homohuwelijk. Landen als Zwitserland, Spanje, Canada en België zijn intussen gevolgd.
Beëindiging van een huwelijk
Art 1:149 BW geeft de volgende wijzen aan waarop het huwelijk eindigt:
De doodNieuw huwelijk of geregistreerd partnerschap na vermissing van een echtgenootEchtscheidingOntbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bedOmzetting van een huwelijk in geregistreerd partnerschap
Hieronder zal echter alleen de echtscheiding besproken worden.
Echtscheiding
Volgens artikel 1:150 BW is een echtscheiding slechts mogelijk wanneer echtgenoten niet van tafel en bed gescheiden zijn. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat echtscheiding wel mogelijk is als het verzoek tot ontbinding van het huwelijk is gedaan vóórdat de scheiding van tafel en bed tot stand kwam. Verder kan de enige grond voor echtscheiding ‘duurzame ontwrichting’ zijn. Dit houdt in dat het huwelijk ondraaglijk is geworden en dat er ook geen uitzicht is op verbetering.
Voor de echtscheiding is in principe instemming van beide partners nodig. Ze moeten zich dan tot de rechter wenden, die uiteindelijk de echtscheiding zal uitspreken. Is dit echter niet het geval en wil slechts één van de partners een echtscheiding, dan zal deze moeten aantonen dat er sprake is van duurzame ontwrichting.
Misschien wel het belangrijkste vermogensrechtelijke gevolg is de alimentatie, ofwel ‘het verstrekken van levensonderhoud, m.n. als verplichting jegens kinderen, echtgenoten na een echtscheiding’.
Twee belangrijke eisen hierbij zijn dat 1) de tot onderhoud gerechtigde moet behoeftig zijn, ofwel hij/zij heeft niet de (voldoende) middelen om zelfs in het levensonderhoud te voorzien en 2) de tot uitkering verplichte moet genoeg draagkracht hebben, ofwel hij/zij moet in staat zijn om de alimentatie te betalen.
Met betrekking tot de kinderen blijven de ouders in principe het gezag gezamenlijk uitoefenen. Het gezag kan echter ook aan één van de ouders toekomen. Dit kan geval zijn als 1) de ouders hier gezamenlijk om vragen of 2) als de rechter oordeelt dat een gezamenlijk uitvoering van het gezag een nadelige invloed heeft op de kinderen en ook niet te verwachten valt dat hier op korte termijn verbetering in zal komen.
